Η Ομάδα Εναλίων Αποτυπώσεων έχει τη χαρά και την τιμή να φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της αφιέρωμα στον σπουδαίο πιλότο της Πολεμικής μας Αεροπορίας, Γεώργιο Πλειώνη. Ευχαριστούμε θερμά τον γιο του, Μανώλη, για την συνέντευξή του, καθώς και για την γενικότερη υποστήριξή του στην υλοποίηση αυτού του αφιερώματος μέσω της προσφοράς αρχειακού και φωτογραφικού υλικού.
Επιμέλεια αφιερώματος: Ντόρα Γιαννάκη & Νίκος Καρατζάς
Οι ιστορικές 335 & 336 Ελληνικές Μοίρες Διώξεως
Οι πρώτες Ελληνικές (αεροπορικές) Μοίρες Διώξεως συγκροτήθηκαν κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στη Μέση Ανατολή. Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 1941, συγκροτήθηκε στο αεροδρόμιο Ακίρ της Παλαιστίνης η 335 Βασιλική Ελληνική Μοίρα Διώξεως (Β.Ε.Μ.Δ), η παλαιότερη Μοίρα της Πολεμικής Αεροπορίας, αρχικά με 8 αεροσκάφη Hawker Hurricane MkI, στη συνέχεια με Hawker Hurricane MkII και αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1943, με σκάφη Supermarine Spitfire Mk Vb/Vc.
Στην ιστορική 335 Μοίρα Δίωξης – και στη συνέχεια και στην 336 – υπηρέτησε και ο Γεώργιος Πλειώνης, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από τη ζωή πλήρης ημερών, σε ηλικία 101 ετών.
Σύντομο βιογραφικό του Γεώργιου Πλειώνη
Ο Γεώργιος Πλειώνης γεννήθηκε στην Κύμη το 1920. Εισήλθε στη Σχολή Αεροπορίας (μετέπειτα Σχολή Ικάρων) το 1939 με την 9η Σειρά ιπταμένων και περάτωσε τον πρώτο κύκλο της πτητικής του εκπαίδευσης στο Άργος, όπου είχε μετασταθμεύσει η Σχολή Αεροπόρων το 1940, λόγω του πολέμου. Μαζί με τους 35 Ίκαρους της σειράς του ονομάστηκε Αρχισμηνίας.
Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 1941, μαζί με άλλους αεροπόρους, μετέβη στην αεροπορική βάση της RAF στη Χαμπανία του Ιράκ για εκπαίδευση στα σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη της εποχής, και κατόπιν στη Νότια Ροδεσία όπου και ολοκλήρωσε την πτητική του εκπαίδευση στα αεροσκάφη Harvard, στην 20η Βρετανική Σχολή Χειριστών.
Τον Οκτώβριο του 1941 επέστρεψε στη Μέση Ανατολή όπου τοποθετήθηκε στην υπό συγκρότηση Μοίρα Δίωξης, στο αεροδρόμιο AKIP της Παλαιστίνης. Έναν περίπου χρόνο μετά, στις αρχές Οκτωβρίου 1942, ο Γεώργιος Πλειώνης τοποθετήθηκε στην 335 Μοίρα Δίωξης/Βομβαρδισμού, την πρώτη Ελληνική Μοίρα Δίωξης με αερoσκάφη Hawker Hurricane που δρούσε κάτω από τον επιχειρησιακό έλεγχο της RAF στη Βόρεια Αφρική, με την οποία και συμμετείχε στις επιχειρήσεις του Ελ Αλαμέιν, σε αποστολές κατά των Γερμανών και Ιταλών.
Συνέχισε στην 335 Μοίρα Δίωξης με αεροσκάφη Spitfire – σε αποστολές στη Βόρεια Αφρική, στη Μεσόγειο, στην Ιταλία, στη Γιουγκοσλαβία και στην κατεχόμενη Ελλάδα – μέχρι τον Μάιο του 1945, και ακολούθως με την 336 Μοίρα Δίωξης στις αεροπορικές επιχειρήσεις 1946–1949 συμπληρώνοντας 286 πολεμικές αποστολές, διασωθείς δύο φορές με αλεξίπτωτο κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων στη Β. Αφρική και βληθείς τρεις φορές από εχθρικά Α/Α πυρά.
Τον Οκτώβριο του 1951, ο τότε Επισμηναγός Γεώργιος Πλειώνης παρέλαβε τη Διοίκηση του 13ου Σμήνους Μεταφορών, το οποίο συμμετείχε στον Πόλεμο της Κορέας, με ειδική αποστολή την αναδιοργάνωσή του, συμπληρώνοντας 97 αποστολές διαφόρων τύπων (όπως αποστολές εκκενώσεως αεροδρομίων, διασώσεων τραυματιών, μεταφοράς πολεμικού υλικού εντός των εχθρικών εδαφών, όπισθεν της γραμμής του μετώπου, κ.λπ.).
Για την επιχειρησιακή του δραστηριότητα – η οποία περιλαμβάνει συνολικά 383 πολεμικές αποστολές – τιμήθηκε με δύο δωδεκάδες διεθνή (συμμαχικά) και Ελληνικά μετάλλια και παράσημα, συμπεριλαμβανομένου και του Χρυσού Αριστείου Ανδρείας.
Διετέλεσε Διοικητής του Επιχειρησιακού Εκπαιδευτικού Κέντρου (Ε.Ε.Κ.) το 1948, Διοικητής του Σχολείου Εναερίου Βολής το 1950, Διοικητής του 13ου Σμήνους Κορέας (1951-1952), Διοικητής Ε.Κ.Ε.Χ. (1953-1954), Επιτελής ΓΕΑ (1955-1956), Διοικητής της 112 Σμηναρχίας Μάχης (1957-1958), Διευθυντής του Τμήματος Οργάνωσης και Εκπαίδευσης του SIXATAF στη Σμύρνη (1959-1960), Διευθυντής ΓΕΕΘΑ/Α2 (1961-1962), Διοικητής της 112 Πτέρυγας Μάχης (1963-1964), Διευθυντής Κλάδου Επιχειρήσεων στο Standing Group της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ στην Washington D.C. (1965-Μάρτιος 1967), Επιτελάρχης της 31 ΑΑΕ μέχρι 12 Μαΐου 1967, οπότε αποστρατεύθηκε από τους πραξικοπηματίες μετά την κατηγορηματική άρνησή του να συνεργασθεί μαζί τους, με τον βαθμό του Ταξιάρχου, τον οποίον έφερε επί τριετία έχοντας ήδη κριθεί κατ’ εκλογή για τον βαθμό του Υποπτεράρχου, ο οποίος δεν του δόθηκε από τους πραξικοπηματίες ούτε καν ως αποστρατευτικός βαθμός. Αποκαταστάθηκε στον βαθμό του Αντιπτεράρχου (Ι) μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Η ίδρυση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βετεράνων Αεροπορίας (ΠΑ.ΣΥ.ΒΕΤ.Α), στον οποίο ο Γεώργιος Πλειώνης διετέλεσε επί 22 χρόνια Πρόεδρος μέχρι τον Ιούνιο του 2010 – οπότε και παραιτήθηκε για λόγους υγείας – οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε δική του προσπάθεια και πρωτοβουλίες. Μάλιστα, ο ΠΑ.ΣΥ.ΒΕΤ.Α τον ανακήρυξε Επίτιμο Πρόεδρο του Συνδέσμου.
Μια συζήτηση με τον κ. Μανώλη Πλειώνη
- Με ποιον τρόπο θυμόταν ο πατέρας σας τα μεγάλα του κατορθώματα στην πολεμική αεροπορία; Τα ένιωθε το ίδιο ηρωϊκά όπως όλοι εμείς; Του άρεσε να σας τα εξιστορεί;
ΜΠ: “Μεγαλώσαμε χωρίς να ξέρουμε την δράση του στους πολέμους, ξέραμε μόνο ότι συμμετείχε. Δεν συζήταγε στην οικογένεια αυτά τα θέματα. Όταν άρχισα να βρίσκω φωτογραφίες του από τον πόλεμο, άρχισα να ρωτάω και σιγά-σιγά ξετυλίχτηκαν οι ιστορίες του… για τον Μαξ το σκυλάκι του, για τις πτώσεις του, για τους νεκρούς συναδέλφους του…Θυμάμαι μια φωτογραφία που έδειχνε την καρότσα ενός φορτηγού με δύο γονατιστούς αξιωματικούς συναδέλφους του να συνοδεύουν περίλυποι κάτι μικρό τυλιγμένο σε σεντόνι ή πανί… αυτό το κάτι ήταν δυστυχώς συνάδελφός τους που είχε απανθρακωθεί μετά από πτώση του αεροπλάνου του…. Ειδικά για τον εμφύλιο δεν μας μίλησε ποτέ, θεωρούσε τραγωδία τον αδελφοκτόνο πόλεμο. Όσο για το αν ένιωθε ηρωϊκά, κατηγορηματικά όχι… μάλιστα όταν τον ρώταγα γιατί δεν έγραψε κάποιο βιβλίο που να αναφέρει την ιστορία του, έπαιρνα ως απάντηση ότι δεν είχε κάνει κάτι παραπάνω από όσα είχαν κάνει όλοι οι άλλοι συνάδελφοι του…”
- Γνωρίζουμε αρκετά για τις γενναίες στρατιωτικές πράξεις του Πλειώνη, ως δεινού πιλότου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κορέας, ελάχιστα όμως για τον απλό άνθρωπο, ως σύζυγο, πατέρα και παππού. Πώς ήταν στην καθημερινή του ρουτίνα ο πατέρας σας; Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και πως συμπεριφερόταν ως οικογενειάρχης;
ΜΠ: “Ήταν μια στιβαρή προσωπικότητα εντός της οικογένειας, με διορατικότητα, χωρίς να είναι αυταρχικός. Μας βοηθούσε στα μαθήματα μας, ειδικά στα μαθηματικά που ήταν η αγάπη του. Είχε όλες τις σειρές του Τόγκα και ήταν ιδιαίτερα καλός στους Γεωμετρικούς Τόπους (είχε εξάλλου διακριθεί ως μαθητής σε Μαθηματική Ολυμπιάδα). Θυμάμαι μόνο μια φορά μου έριξε δύο σκαμπίλια όταν πήρα αποβολή στην Α΄ Λυκείου. Ως παππούς έγινε πολύ προσιτός στα εγγόνια του και έβρισκε μεγάλη χαρά να συζητά και να ασχολείται μαζί τους.”
- Η προσωπικότητα και τα βιώματα του πατέρα σας είχαν κάποια επίδραση και στη δική σας προσωπική πορεία; Είστε καθηγητής Αστροφυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία ή μήπως θέλατε και εσείς να πάτε «πέρα από τους αιθέρες», όπως ο πατέρας σας;
ΜΠ: ” Χαχα! Η αλήθεια είναι ότι ήθελα να γίνω και εγώ πιλότος, ως πρώτη προτεραιότητα, αλλά δυστυχώς (ή ευτυχώς) ανέπτυξα μυωπία στα 17 μου, οπότε αυτό το όνειρο μου δεν έγινε πραγματικότητα. Η δεύτερη επιλογή μου, αυτή της Αστρονομίας, την οποία είχα επιλέξει από όταν ο πατέρας μου, στα οκτώ μου, ανέφερε τον μύθο των Πλειάδων και της μητέρας τους της Πλειόνη, σε σχέση με το επώνυμο μας… Τελικά, με την πολύ ουσιαστική στήριξη των γονιών μου κατάφερα να κάνω πραγματικότητα αυτή μου την επιλογή.”
- Τί θέλετε να μοιράζεστε περισσότερο από τον πατέρα σας; Νιώθετε καμιά φορά ότι σας τον έχει «κλέψει» η Ιστορία ή ίσα-ίσα τον έκανε πιο παρών στη ζωή σας;
ΜΠ: “Δεν νιώθω καθόλου έτσι. Ο Γιώργος Πλειώνης ήταν απλώς ο μπαμπάς μου. Προσιτός και δημοκράτης με σταθερές αξίες που δεν τις διαπραγματεύτηκε ποτέ. Μέσα στην οικογένεια η Ιστορία δεν εισχωρούσε, δεν ήταν παρούσα, ειδικά όταν είμασταν νεότεροι, τότε που ζούσαν πολλοί συνάδελφοι και συμπολεμιστές του, μιας και η ιστορία τους ήταν κοινή, την μοιράζονταν όλοι και είμαι σίγουρος ότι δεν πέρναγε από το μυαλό τους να κεφαλαιοποιήσουν με οποιονδήποτε τρόπο το παρελθόν τους (σε αντίθεση με ότι μας έχουν συνηθίσει διάφοροι σύγχρονοι μας με πολύ λιγότερη ή ανύπαρκτη προσφορά στον λαό μας). Δεν θυμάμαι ούτε τους συμπολεμιστές του (π.χ. τον Χατζιωάννου, τον Σαχαρίδη, τον Βρετζάκη, και άλλους πολλούς), με τους οποίους έκανε παρέα, να περιαυτολογούν ή να συζητάνε το ένδοξο παρελθόν τους. Ήταν όλοι μετρημένοι άνθρωποι. Η Ιστορία άρχισε να μπαίνει στην ζωή μας, μέσω των απαιτήσεων δημοσιογράφων να τον συναντήσουν, να του πάρουν συνέντευξη κ.λπ., δηλαδή πολύ αργότερα.”
- Γνωρίζουμε πως στον ελεύθερο χρόνο σας ασχολείστε με την κατάδυση αναψυχής. Η Ομάδα Εναλίων Αποτυπώσεων έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια συστηματικής καταγραφής των ιστορικών ναυαγίων στις ελληνικές θάλασσες (συμπεριλαμβανομένων των πλοίων και των αεροπλάνων). Πώς αξιολογείτε αυτήν την προσπάθεια;
ΜΠ: ” Εξαιρετική πρωτοβουλία! Ελπίζω να εντοπίσετε και τα αεροπορικά ναυάγια, πρέπει να είναι πολλά. Ελπίζω, επίσης, να με πάρετε μαζί σας καμιά φορά…”
Φωτογραφίες του επετειακού ελληνικού Spitfire MJ755 από την πρόσφατη τελετή υποδοχής του στην αεροπορική βάση Δεκελείας, στο Τατόι. Οι φωτογραφίες είναι του κ. Μανώλη Πλειώνη.
Supermarine Spitfire
Το Supermarine Spitfire υπήρξε ένα από τα πιο διάσημα καταδιωκτικά αεροσκάφη όλων των εποχών, το οποίο αποτέλεσε σύμβολο της Βρετανικής αεροπορικής ισχύος. Χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τη RAF, καθώς και τις συμμαχικές αεροπορίες κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη δεκαετία του ΄50. Κατασκευασμένο από τη Βρετανική Supermarine, το Spitfire σχεδιάστηκε από τον R. J. Mitchell, ο οποίος συνέχισε τη σχεδιαστική βελτιωτική του αεροσκάφους μέχρι και τον θάνατό του το 1937.
Οι ελλειπτικές του πτέρυγες του επέτρεπαν μεγαλύτερες ταχύτητες από το Hawker Hurricane και άλλους ανταγωνιστές του, του έδιναν δε μία χαρακτηριστική εμφάνιση, ενισχύοντας την όλη του αεροδυναμική εικόνα. Ιδιαίτερα αγαπητό από τους χειριστές του, το Spitfire χρησιμοποιήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τα αμέσως μετέπειτα χρόνια, σε όλα τα θέατρα του πολέμου και σε πολλές παραλλαγές.
Περισσότερα από 20.300 αεροσκάφη όλων των τύπων κατασκευάστηκαν, συμπεριλαμβανομένου και ενός διθέσιου εκπαιδευτικού, ενώ κάποια από αυτά συνέχισαν να χρησιμοποιούνται ακόμα και στη δεκαετία του ’50. Αν και ο μεγάλος του αντίπαλος, το γερμανικό Messerschmitt Bf 109 το συναγωνίστηκε σε στατιστικά παραγωγής, το Spitfire υπήρξε το μόνο Βρετανικό καταδιωκτικό που παρέμεινε σε συνεχή παραγωγή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (από 22/09/42 έως 29/12/44) οι απώλειες του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους στον Ελλαδικό χώρο ανέρχονται σε 36.
Πηγές
- Αρχείο της οικογένειας του Γεωργίου Πλειώνη.
- Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βετεράνων Αεροπορίας [Online]. Διαθέσιμο από: https://pasybeta.gr/
- «Η συγκλονιστική ζωή του Πτεράρχου Γ. Πλειώνη και το μήνυμά του για την 28η Οκτωβρίου», Το Βήμα, 28.10.2020. [online]. Διαθέσιμο από: https://www.tovima.gr/
- Ενάλια Αεροπορική Αρχαιολογία [Online]. Διαθέσιμο από: http://aviationarchaeology.gr/
Το φωτογραφικό υλικό που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα μας προέρχεται από το αρχείο της οικογένειας του Γεωργίου Πλειώνη και απαγορεύεται ρητά η οποιαδήποτε (μερική ή ολική) αναπαραγωγή του χωρίς την άδεια της οικογένειας. Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Μανώλη Πλειώνη για την προσφορά του φωτογραφικού υλικού για τις ανάγκες του συγκεκριμένου αφιερώματος.
Η Ντόρα Γιαννάκη είναι πολιτική επιστήμονας, επιστημονική συνεργάτιδα στο Κέντρο Πολιτικών Ερευνών Παντείου Πανεπιστημίου και διαλέκτρια στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας. Είναι πιστοποιημένη δύτρια στην αυτόνομη και ελεύθερη κατάδυση.
Ο Νίκος Καρατζάς είναι εκπαιδευτής τεχνικής και επιστημονικής κατάδυσης. Τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολείται με την αεροπορική αρχαιολογία, ιδίως με τον εντοπισμό και την καταγραφή αεροπορικών ναυαγίων.