WAR CHARGER – ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ

Το ναυάγιο του ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ προκλήθηκε απο πυρκαγιά στο φορτίο υγρών καυσίμων που μετέφερε, ενώ βρισκόταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το 1921. Ναυπηγήθηκε στο Βανκούβερ του Καναδά και παραδόθηκε με την λήξη του Α’ ΠΠ. Αγοράστηκε από τους Αφους Σαλιάρη για να καταλήξει ένα χρόνο αργότερα στις ελληνικές θάλασσες.

Με την έναρξη του Α’ ΠΠ τα πεδία των μαχών έγιναν για ακόμα μία φορά τα πεδία δοκιμών τεχνολογιών οι οποίες είτε παρουσιάζονταν για πρώτη φορά είτε είχαν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο ωριμότητας που θα μπορούσαν να στρέψουν την πλάστιγγα υπέρ της μίας από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι ο Α’ ΠΠ ήταν αυτός που αποτέλεσε το πρελούδιο του σύγχρονου τρόπου πολέμου, όχι τόσο από πλευράς τακτικής, μιας και οι δύο πλευρές περιορίστηκαν και αναλώθηκαν σε ένα στατικό πεδίο μάχης, όσο από πλευράς νέων μέσων διεξαγωγής πολέμου. Στην ξηρά έχουμε για πρώτη φορά ευρείας κλίμακας χρήση χημικών όπλων. Την χρήση για πρώτη φορά πολυβόλου, το οποίο στον πόλεμο χαρακωμάτων με την πρωτόγνωρη για την εποχή ταχυβολία του, αποτέλεσε το όργανο σφαγής χιλιάδων ψυχών.

Γερμανική προπαγανδιστική αφίσα

Πηγή: sites.google.com

 

Στον αέρα χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία αερόπλοια, καθώς και αεροπλάνα για πολεμικές αποστολές. Η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα παγκοσμίως που χρησιμοποίησε το καινούργιο μέσο σε αποστολές ναυτικής συνεργασίας, ενώ στην θάλασσα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα υποβρύχια στην πιο ώριμη μορφή τους.

Μετά την ναυμαχία της Γιουτλάνδης, παρόλη την επιτυχία του Γερμανικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού, έγινε αντιληπτό από τον διοικητή του Στόλου Ανοικτής Θαλάσσης Ράινχαρτ Σέερ, ότι η μαχητική ικανότητα του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού δεν είχε τρωθεί. Ο Σέερ σε μία μυστική αναφορά προς τον Κάιζερ τόνιζε ότι ένα νικηφόρο τέλος στο προσεχές μέλλον μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το γονάτισμα της βρετανικής οικονομίας. Ο μόνος τρόπος επίτευξης του αντικειμενικού αυτού σκοπού ήταν ένας ολοκληρωτικός υποβρύχιος πόλεμος, ο οποίος θα απέκοπτε τη μεγαλόνησο από της γραμμές ανεφοδιασμού της σε τρόφιμα και πρώτες ύλες και θα την οδηγούσε τελικά στην ήττα.

Ο νικητής της μάχης της Γιουτλάνδης Reinhard Scheer

Πηγή: en.wikipedia.org

 

Ο πόλεμος αυτός κλιμακώθηκε στην πλήρη έκτασή του από τον Μάρτιο έως και τον Μάιο του 1917, οπότε και βυθίστηκαν μόνο κατά την συγκεκριμένη χρονική περίοδο πλοία 1.400.000 τόνων ολικής χωρητικότητας, ενώ οι Γερμανοί υπολόγιζαν ότι θα γονάτιζαν την βρετανική οικονομία σε πέντε μήνες.

Προπαγανδιστικές αφίσες το Α΄ ΠΠ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών

Πηγή: www.carltonwareworld.com

 

Αν υπολογίσουμε ότι ο συνολικός εμπορικός στόλος της Μεγάλης Βρετανίας αριθμούσε σε πλοία 11.500.000 τόνους ολικής χωρητικότητας, γίνεται αντιληπτή η ανησυχία του Βρετανικού Ναυαρχείου.

ΑΠΩΛΙΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΥΔΕΤΕΡΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΤΟΝ Α'ΠΠ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ

Το Υπουργείο Εμπορίου μαζί με το Βρετανικό Ναυαρχείο, θορυβημένα από τις πρώιμες επιτυχίες των γερμανικών υποβρυχίων προ του 1916, καθώς και από την τεράστια έλλειψη λόγω της επιστράτευσης του εξειδικευμένου εργατικού προσωπικού στα ναυπηγεία, είχαν θέσει σε εφαρμογή ένα ναυπηγικό πρόγραμμα, το οποίο θα μπορούσε να παράγει πλοία, όσο το δυνατόν απλούστερα στην κατασκευή, τη δομή, καθώς και τις μηχανές. Έτσι ετέθησαν παραγγελίες σε ναυπηγεία στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία, καθώς και σε αγγλικών συμφερόντων ναυπηγεία στη Σαγκάη και το Χονγκ Κονγκ. Τα πλοία αυτά έλαβαν ονόματα τα οποία είχαν μπροστά το πρόθεμα “War”.

Καθέλκυση Standard ship με το χαρακτηριστικό καμουφλάζ του Α’ ΠΠ

 

Τα ναυπηγεία J. Coughlan & Sons

Πηγή: searcharchives.vancouver.ca

 

Τα καναδικά ναυπηγεία ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων, ενώ ένα μέρος του ναυπηγικού κλάδου ασχολούνταν με ξύλινες κατασκευές. Έτσι η παραγγελία 87 πλοίων, 39 μεταλλικών και 48 ξύλινων, αποτέλεσε κοσμογονία για τον κλάδο. Η μεγαλύτερη σε αριθμό, καθώς και σε μέγεθος πλοίων παραγγελία, τέθηκε στην J. Coughlan & Sons Shipyards, η οποία μέχρι τότε ασχολούνταν με την κατασκευή δομικών στοιχείων χάλυβα για οικοδομές, γέφυρες και σιδηροδρόμους και, καθώς ο κλάδος αυτός περιορίστηκε λόγω του πολέμου, η εταιρία στράφηκε στην ναυπήγηση πλοίων.

Η πρώτη παραγγελία τέθηκε από την νορβηγική εταιρία Damps Christian Haaland για το πλοίο που ονομάστηκε A/S ALASKA, που με την ολοκλήρωσή του επιτάχθηκε για τις ανάγκες του πολέμου και πάνω στα σχέδια του οποίου στηρίχθηκαν τα υπόλοιπα πλοία της κλάσης.

Το πρώτο πλοίο της κλάσης S.S. ALASKA με φόντο την Granville Street του Βανκούβερ, έδρα των ναυπηγείων που ναυπηγήθηκε. Είναι εμφανείς στο κάτω μέρος οι διαστάσεις του πλοίου σε σύγκριση με κτίρια της οδού.

Πηγή: searcharchives.vancouver.ca

 

Το δεύτερο πλοίο καθελκύστηκε τον Σεπτέμβριο του 1918 και ονομάστηκε WAR CAMP.

To WAR CAMP αμέσως μετά την καθέλκυσή του

Πηγή: www.warmuseum.ca

 

Το τρίτο πλοίο ονομάστηκε WAR CHARGER, καθελκύστηκε τον Ιούλιο του 1918 και παραδόθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους ακριβώς με την λήξη του πολέμου.

Το WAR CHARGER υπό κατασκευή

Πηγή: searcharchives.vancouver.ca

 

Το WAR CHARGER ολοκληρωμένο στην ναυπηγική κλίνη

Πηγή: searcharchives.vancouver.ca

 

Οι διαστάσεις των πλοίων της κλάσης ήταν 125.1 x 16.5 μέτρα και κινούνταν με μία ατμοκίνητη τουρμπίνα της αμερικάνικης Kerr, η οποία έδινε κίνηση σε μονή έλικα.

Ο τρόπος λειτουργίας των ατμοκίνητων τουρμπίνων

 

Η επιλογή του κινητήριου συγκροτήματος έγινε λόγω της δυσκολίας εύρεσης εν μέσω πολέμου στροφαλοφόρων αξόνων ικανού μεγέθους και ποιότητας υλικών.

Πηγή: Αρχείο Ομάδας Εναλίων Αποτυπώσεων (ΟΕΑ)

 

Το 1920 το WAR CHARGER αγοράστηκε από την Χιακή ατμοπλοΐα των αδελφών Σαλιάρη και νηολογήθηκε στον Πειραιά με αριθμό 446, αφού έλαβε το όνομα ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ.

Πηγή: Εφημερίδα Μακεδονία 28/5/1921

 

Σύμφωνα με την εφημερίδα Μακεδονία, ενώ το πλοίο βρισκόταν στην περιοχή της Μίκρας, αναφλέγη το φορτίο του, το οποίο αποτελούνταν από πετρέλαιο και βενζίνη. Αφού ρυμουλκήθηκε στο Μπεχ Τσινάρ, περιοχή που βρίσκεται η σημερινή τρίτη και τέταρτη προβλήτα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, για να εκφορτώσει το φορτίο που δεν είχε καταστραφεί, το μεσημέρι της 27ης Μαΐου του 1921 αναφλέγη και πάλι, με αποτέλεσμα να βυθιστεί γύρω στις 3 μ.μ. σε βάθος 13 μέτρων, σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από τον κυματοθραύστη του λιμανιού.

Το ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ φλέγεται

Πηγή: Αρχείο Ομάδας Εναλίων Αποτυπώσεων (ΟΕΑ)

 

Με την λήξη του Β’ ΠΠ ξεκίνησε η συζήτηση μεταξύ της Ελλάδας και της Ιταλίας για το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων. Ένας τρόπος επανορθώσεων από την πλευρά των Ιταλών ήταν και η αγορά παλιοσίδερων, καθώς και η συμμετοχή ιταλικών εταιριών στην ανέλκυση ναυαγίων, τα οποία βρίσκονταν σε αφθονία στην ελληνική επικράτεια.

Πηγή: Εφημερίδα Εμπρός 12/5/1951

 

Τα ναυάγια αυτά έβγαιναν προς πώληση σε πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, στους οποίους ο πλειοδότης αποκτούσε το δικαίωμα ανέλκυσης τμημάτων και πώλησης αυτών.

Το ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ ανήκε στον Λέανδρο Καλοθή, ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 είχε αρχίσει να ανελκύει τμήματά του προς πώληση ως παλιοσίδερα στην Ιταλική Campsider Milano, καθώς και στον Ερρίκο Μοδιάνο.

Στις 30/4/1952 έγινε η ανέλκυση ενός εκ των τριών λεβήτων, οι οποίοι ήταν σκωτσέζικου τύπου (Scottish boiler) διαμέτρου 4.30 μέτρων, μήκους 3.50 μέτρων και με τρεις φούρνους καύσης.

Λέβητες σκωτσέζικου τύπου με τρεις φούρνους κατασκευασμένοι στα J. Coughlan & Sons Shipyards την περίοδο που ναυπηγούνταν το WAR CHARGER, πιθανότατα πανομοιότυποι με του ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ (Studio: Dominion Photo Co.)

Πηγή: Vancouver Public Library

 

Οι ναυτικοί χάρτες της περιοχής παρουσιάζουν κάποιο είδος υποβρύχιου εμποδίου, το οποίο πιθανότατα αποτελεί το κατωκάραβο και τα υπολείμματα του ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ.

 

Βιβλιογραφία

British Standard Ships of World War I. Volume Three of Wartime Standard Ships, 1968, W. H. And Sawyer, L. A. Mitchell

Wartime Standard Ships, 2017, Nick Robins

Jutland: The Unfinished Battle: A Personal History of a Naval Controversy, 2016, Nick Jellicoe

Πηγές

chronontoulapo.wordpress.com

Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας

Author: Nikolaos Sidiropoulos

Βιογραφικό Ο Νικόλας Σιδηρόπουλος γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1977. To 2002 ξεκινάει την ενασχόλησή του με τις καταδύσεις και παίρνει το 1ο αστέρι από τον καταδυτικό οργανισμό CMAS. Θα ακολουθήσουν το 2ο αστέρι καθώς και η ενασχόληση με τις τεχνικές καταδύσεις που θα τον οδηγήσουν στην απόκτηση του TECREC 50. Το 2013 με τέσσερις συνδύτες του ιδρύουν την Ομάδα Εναλίων Αποτυπώσεων οπότε και ξεκινάει την ενασχόληση του με την αρχειακή - ιστορική έρευνα για την ταυτοποίηση και την ανάδειξη της ιστορίας των προς μελέτης πλοίων. Με τις πληροφορίες που αποκτάει από την έρευνα, συγγράφει άρθρα καθώς και αναφορές πεδίου, σχετικά με την υπηρεσία του πλοίου, τα ναυπηγικά χαρακτηριστικά του, τις συνθήκες βύθισης του και τον αντίκτυπο που έχει στην εκάστοτε περίπτωση στις ζωές των ανθρώπων και των τοπικών κοινωνιών. Έχει δώσει διαλέξεις σχετικά με την ιστορία των μελετημένων ναυαγίων σε συνέδρια που έχουν διοργανωθεί από την Ομάδα Εναλίων Αποτυπώσεων σε ποικιλία ακροατηρίων, από καθαρά ακαδημαϊκά συνέδρια μέχρι ναυτικά μουσεία με κοινό χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο. Τα άρθρα αυτά δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της ομάδας. Παράλληλα από το 2013 είναι υποβρύχιος και επίγειος εικονολήπτης της ομάδας, για την δημιουργία ντοκιμαντέρ μικρού μήκους σε σχέση με τα πλοία που μελετάει η ομάδα, με στόχο την διάδοση του έργου της μέσω των οπτικοακουστικων μέσων. Τα Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα για την δημιουργία τρισδιάστατων μοντέλων ναυαγίων μέσω της μεθόδου της φωτογραμμετρικής αποτύπωσης.