Το ναυάγιο του Flat iron collier ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ προκλήθηκε λόγω εισροής υδάτων στις Σποράδες το 1983. Ναυπηγήθηκε ως THOMAS HARDIE το 1950 και πουλήθηκε το 1968 για να μετονομαστεί σε BIRLING. Το 1975 πουλήθηκε και ονομάστηκε EPIC και το 1976 ξαναπουλήθηκε για να καταλήξει στις ελληνικές θάλασσες ως ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ.
Με το ξεκίνημα της εποχής του ατμού, η ανάγκη γρήγορης μεταφοράς άνθρακα ήταν θεμελιώδους σημασίας για οποιοδήποτε προηγμένο πολεμικό ναυτικό, ήθελε να βρίσκεται στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων. Αυτή η ανάγκη οδήγησε στην γέννηση του collier, ενός πλοίου κατασκευασμένου να μεταφέρει τα ‘’μαύρα διαμάντια’’ που έδιναν κίνηση στον στόλο της αυτοκρατορίας, και έτρεφαν την ακόρεστη δίψα του ταχέως αναπτυσσόμενου βιομηχανικού Λονδίνου.
πηγή: BBC
Στα Βόρειο Ανατολικά του ηνωμένου βασιλείου τα ανθρακορυχεία του Durham και του Northumberland παρείχαν στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια τις τεράστιες ποσότητες που ήταν αναγκαίες, και ένας μεγάλος στόλος από colliers ταξίδευαν κατά μήκος της Ανατολικής ακτής μεταφέροντας τα ‘’μαύρα διαμάντια’’. (1)
Πηγή: Wikipedia
Το πρώτο μεταλλικό ατμόπλοιο, θαλάσσιου έρματος ελικοκίνητο collier, το John Bowes, κατασκευάστηκε το 1852 και μία από τις καινοτομίες του ήταν ότι διέθετε δεξαμενές θαλάσσιου έρματος, το οποίο του έδινε την δυνατότητα γρήγορου ερματισμού χωρίς την χρονοβόρα διαδικασία φόρτωσης και ξεφόρτωσης του έρματος άμμου. (2)
Το κόστος κατασκευής του ήταν 1000 στερλίνες, δέκα φορές μεγαλύτερο από ένα αντίστοιχο ιστιοφόρο, αλλά λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών το Bowes μπορούσε να μεταφέρει σε ένα ταξίδι πέντε ημερών από και προς το Λονδίνο, όσο άνθρακα μπορούσε να μεταφέρει ένα ιστιοφόρο σε δύο μήνες. (3)
πηγή: gracesguide
Σε πολλές περιπτώσεις τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια ήταν χτισμένα στις όχθες του Τάμεση, σε σημεία μη προσβάσιμα από συμβατικά πλοία λόγω των χαμηλών γεφυρών που διασχίζουν τον ποταμό. Έτσι ο άνθρακας έπρεπε να ξεφορτωθεί και να ξαναφορτωθεί σε φορτηγίδες, με ότι αυτό συνεπάγεται στο επιπλέον κόστος για την μεταφορά και στην υποβάθμιση σε ποιότητα του άνθρακα. Η ανάγκη αυτή οδήγησε στην γέννηση του flat iron collier. (4)
πηγή: wikimedia
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των πλοίων είναι το κυρίως κατάστρωμα το οποίο είναι συνεχόμενο από την πρύμνη ως την πλώρη, οι καμπίνες του πληρώματος βρίσκονται κάτω από αυτό ενώ η γέφυρα είναι όσο πιο χαμηλή γίνεται ώστε να μπορεί να περάσει κάτω από τις γέφυρες του Τάμεση.
πηγή: mitchamhistorynotes
Το φουγάρο ήταν πτυσόμμενο ενώ οι ιστοί τηλεσκοπικοί ώστε να χαμηλώνουν στο κύτος. Τα αμπάρια είχαν κεκλιμένα τοιχώματα ώστε ο άνθρακας να κυλάει προς το κέντρο τους και διευκολύνει στην ξεφόρτωση με αρπάγη. (5)
πηγή: shipspotting
Ένα flat iron colier ξέφορτο, είναι εμφανής η πολύ χαμηλή σιλουέτα του.
To συμβόλαιο με τις τεχνικές προδιαγραφές του THOMAS HARDIE
πηγή: Grangemouth Dockyard Collection at Falkirk Archives
Η ιστορία του πλοίου
Το Thomas Hardie παραγγέλθηκε από το North Thames Gas Board στα ναυπηγεία του Grangemouth και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο 1950.
Πηγή: Grangemouth Dockyard Collection at Falkirk Archives
Το 1968 πουλήθηκε στην Stephenson Clarke Sg Ltd και μετονομάστηκε σε Birling.
Το 1975 αγοράστηκε από την Puma Sg Co Ltd, μετονομάστηκε σε EPIC και νηολογήθηκε στο λιμάνι της Λεμεσού της Κύπρου.
Το 1976 πουλήθηκε στην Christincoast Cia Naviera SA, μετονομάστηκε σε ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ και νηολογήθηκε στο λιμάνι του Πειραιά. (6)
Το πλοίο με το δεκαπενταμελές πλήρωμα του, απέπλευσε από το λιμάνι του Βόλου, φορτωμένο με 2600 τόνους τσιμέντου, νωρίς το πρωί της 2ας Οκτωβρίου 1983, για το λιμάνι του Πειραιά και τελικό προορισμό την Αλγερία. Οι καιρικές συνθήκες ήταν καλές αλλά κατά την διάρκεια του απογεύματος ο καιρός έγινε βροχερός με θυελλώδεις Βόρειους άνεμους. Το απόγευμα παρατηρήθηκε μία κλίση προς τα δεξιά επτά μοιρών, η οποία με το πέρας του χρόνου μεγάλωνε. Υπο αυτές τις συνθήκες, και ενώ το πλοίο βρισκόταν 12 νμ Βόρεια της νησίδας Ποντικονήσι, το πλοίο άλλαξε πορεία σε αναζήτηση ασφαλούς αγκυροβόλιου, το οποίο μετά από υπόδειξη του αλιευτικού Γιαννάκης ήταν ο Πάνορμος Σκοπέλου. ¨Όταν τελικά έφτασε στο Πάνορμο, γύρω στις 16.00της 2ης Οκτωβρίου 1983, τα κύματα είχαν σπάσει ένα από τα φινιστρίνια της γέφυρας, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει η γέφυρα με νερά, η δεξιά κλίση είχε αυξηθεί στις 17 μοίρες, ενώ διαπιστώθηκε εισροή υδάτων στο Νο 1 κύτος. Τέθηκε σε λειτουργία η αντλία και μια φορητή αντλία για την απάντληση των υδάτων αλλά χωρίς αποτέλεσμα, καθώς η στάθμη των υδάτων στο κύτος παρέμενε σταθερά. Γύρω στις 20.00 της ίδιας ημέρας η κλίση αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό που η δεξιά κουπαστή βρέθηκε μέσα στο νερό. Ο πλοίαρχος ενημέρωσε τους πλοιοκτήτες και το ΘΕ/ΥΕΝ έδωσε εντολή στο πλήρωμα να εγκαταλείψει το σκάφος ώρα 22.00 ενώ ο ίδιος, ο Υποπλοίαρχος και ο Ναύκληρος παρέμειναν στο σκάφος διερευνώντας με το αλιευτικό ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ τα βάθη γύρω από το αγκυροβόλιο, προκειμένου να προσαράξουν το σκάφος. Όμως διαπιστώθηκαν απότομες μεταβολές των βαθών που ίσως θα ήταν επικίνδυνες για την κοπή του σκάφους στα δύο. Οι προσπάθειες απάντλησης των υδάτων συνεχίζονταν μέχρι ώρα 04.30 της επόμενης 3/10/83, που πλέον διαπιστώθηκε ότι οι προσπάθειες διάσωση ς του πλοίου ήσαν μάταιες και για το λόγο αυτόν ο πλοίαρχος με τα άλλα δύο μέλη του πληρώματος το εγκατέλειψαν και αυτοί επιβιβάσθηκαν στο αλιευτικό ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ. Τελικά το ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ βυθίστηκε καθήμενο στο βυθό στις 05.30 της 3ης Οκτωβρίου 1983 σε βάθος 43 μέτρων. (7)
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Collier_(ship)
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Collier_(ship)
(3) https://www.wrecksite.eu/wreck.aspx?188671
(4) Coasters: An Illustrated History by Roy Fenton, page 74
(5) http://www.shippingwondersoftheworld.com/part42.html
(6) https://www.miramarshipindex.nz/ship?idno=5359327
(7) Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες του Χρήστος Ε. Ντούνης, Finatec Α. Ε, 2000
