Οι μαρτυρίες που ακολουθούν μας δίνουν μία πλήρη εικόνα για το τι συνέβη σχετικά με την αιχμαλωσία του πληρώματος του RIGEL, γεγονός το οποίο οδήγησε στην ναρκοθέτηση του στενού της Σηπιάδος, καθώς και το χρονικό της βύθισης του P.L.M.24 μέσα απο την μαρτυρία του Ιωάννη Καραδέμητρου στο βιβλίο της Νίτσας Κολιού ”Άγνωστες πτυχές Κατοχής και Αντίστασης 1941-44”
Το καράβι «Ρίκελ» ανέβαινε προς Θεσσαλονίκη, όταν ο σύντροφός μου (Στάθης Μαργαριτόπουλος)μου είπε ότι φαίνεται ένα μαύρο κουτί. Να πάρουμε αυτά τα λίγα ψάρια και να φύγουμε γιατί πλησίαζε και το «Ρίκελ». Μάλιστα μας ρώτησαν από το βαπόρι αν έχουμε ψάρια να τους δώσουμε και τους απαντήσαμε αρνητικά. Στο μεταξύ το αναδυόμενο «κουτί» φάνηκε πλέον καθαρά ότι ήταν υποβρύχιο. Ενώ έσκυψα να ιδώ για άλλα ψάρια, κάτι πέρασε εμπρός μου αστραπιαία. Ηταν η πρώτη εκτοξευθείσα τορπίλλη η οποία δεν πέτυχε το «Ρίκελ» αλλά κτύπησε σε μια μεγάλη ξέρα. Μας εκάλυψε μαύρος καπνός και βλήματα πολλά έπεφταν γύρω μας. Είπα στον Στάθη Μαργαριτόπουλο να πέσει στην πλώρη να προφυλαχτεί, εγώ δε που ήμουν στο χαβούνι έβαλα το γιαλί (θαλασσοσκόπιο) στο μάκρος στο κεφάλι μου να σωθώ από τα βλήματα. Το καράβι έκανε να προχωρήσει προς τα πάνω πέφτοντας γιαλό. Τότε άλλη τορπίλλη εξαπολύθηκε εναντίον του και σφηνώθηκε χωρίς να εκραγεί. Τώρα πλέον το βαπόρι έπεσε στα ρηχά, κάτω από την Γκορτσιά. Βάλλεται με το μυδράλλιο στην πρύμνη. Τα βλήματα ήταν εμπρηστικά και άρχισε να καίγεται ένας σωρός από χαρτονομίσματα. Αργότερα στη στάχτη ήταν ορατά τα νούμερα των νομισμάτων.
Στο μεταξύ, το «Κατσώνης» ρίχνει και άλλη τορπίλλη. Μετά έκανε σήμα να ανέβουν στο υποβρύχιο ο Γερμανός και όσοι θέλανε για τη Μέση Ανατολή. Πήγαν με βάρκα ο Γερμανός καπετάνιος και δυο Τηνιακοί. Εμάς μας είπαν να τους βοηθήσουμε να πάρουν ό.τι μπορούν να σηκώσουν. Ο Ισπανός είπε να του πιάσουμε τις κότες (είχαν κότες ζωντανές πάνω στο καράβι) που σκορπίσανε στη θάλασσα. Πήρανε ότι πράγματα μπόρεσαν και φύγανε. Οι ναύτες μας είπαν: «Πάρτε παιδιά ότι μπορείτε, θα πάνε χαμένα». Στο άκουσμα τούτο ο Φάνος ο Πατσιάς (από το Τρίκερι) πήδησε επάνω και τότε ο Ισπανός έβγαλε το πιστόλι του και τον σημάδεψε. Αλλά το πιστόλι δεν εκπυρσοκρότησε και έτσι αποφεύχθηκε φονικό. Τότε μαζεύτηκαν πολλοί με τις βάρκες τους και όλοι έπαιρναν ό.τι μπορούσαν και ήθελαν. Οι παθόντες εστάλησαν στο χωριό και από εκεί στις πατρίδες τους. Ο Ισπανός είχε Ελληνίδα γυναίκα και εκείνη είπε αργότερα σ’ έναν Προμυριώτη που βρήκε συμπτωματικά στην Ισπανία, ότι ο άνδρας της έφερε βαρέως τη συμφορά και πέθανε.
Μετά τη λεηλασία του «Ρίκελ» πολλοί άλλοι ομοχώριοι του εφεδρικού ΕΛΑΣ κάθονταν στην άμμο και ύστερα από λίγες μέρες ζητούσαν ότι πήρε ο καθένας να το παραδώσει για τον Αγώνα. Ο Γεώργιος Βέλος που αρνήθηκε να δώσει, οδηγήθηκε στο χωριό δεμένος και με κουστωδία. Από τον Γεώργιο Φιλάρετο στο Πατριχώρι ζητούσαν να τους παραδώσει ένα όπλο γκρα που είχε σαν κυνηγός γουρουνιών. Αυτός όμως αρνήθηκε να το παραδώσει και τον δείρανε. Τη νύκτα με πήρανε και μένα και με δέσανε πισθάγκωνα. Σε κοντινή απόσταση ήταν το καλύβι του Νίκου Παρασκευά, ο οποίος όταν μας είδε έκανε την παρατήρηση: «Τι βλέπω; και μόνοι μας θα δεθούμε;» Κάτι είπαν μυστικά και φύγαμε για τη Λύρη στο καλυβι του Στάθη Βογιατζή, όπου ζήτησαν βαρέλια βενζίνας. Εκεί με λύσανε και εγω έφυγα για το καλύβι να ησυχάσει και η μάνα μου.
Φθάνουμε τώρα στην ανατίναξη του «Πι-Λάμδα-Μι 24» (γαλλικού στην υπηρεσία των Γερμανών) που ανατινάχθηκε απο το υποβρύχιο «Χάρος»[1] (ολλανδικό στην υπηρεσία των Άγγλων).Παρακολούθησα τα γεγονότα από τη Βάτη.Το «ΡLΜ 24» ήταν άρτια εξοπλισμένο και ειχε επιβάτες εκατοντάδες γερμανους των Ες Ες. Η επίθεση του υποβρυχίου εναντίον του έγινε στα νερά μας στον «Κόκκινο Βράχο», κοντά στην Παλτση.
Με μιά κακοκαιρία φοβερή, γρεγολεβάντε καὶ βροχή, στα πιο βαθειά νερά να φυσάει αέρας μανιασμένος και η θάλασσα να μουγκρίζει, ακούστηκε µια τορπὶλλη που άνοιξε όλη την πλώρη σε δέκα λεπτά, μιά δεύτερη τορπίλλη [2] πέτυχε στο πηδάλιο και ενώ πρώτα το σκάφος μπορούσε να προχωρεί στην πορεία του μετά την δεύτερη τορπίλλη γύρισε µε την πλώρη γιαλό στα βράχια. Τρίτη τορπίλλη το πέτυχε στη μηχανή που κινούνταν με πετρέλαιο και εκεί σκοτώθηκε ένας Γάλλος μηχανικός. Το σκάφος ερχόταν µε την πλώρη προς την στεριά στα βράχια, έρμαιο του αερα και των κυμάτων και μόλις έφτασε κοντά σε ένα κωνικό βράχο έπεσε επάνω απὀ ορμητικὸ κύμα καὶ τρύπησε.
Αρχισε να ξημερώνει και όλα πλέον φαίνονταν καθαρά. Τότε 120 Γερμανοί μοιράστηκαν σε δυο ομάδες και κατευθύνθηκαν απὀ εξήντα σε δυο βάρκες και δεκατίστηκαν.Οι δώδεκα Γάλλοι του πληρώματος που ἔμειναν στο πλοίο ώσπου να πέσει η θάλασσα σώθηκαν, πλην ενός. Η πρώτη βάρκα, αριστερά προς εμένα και δεξιὰ του πλοϊου, πἠρε βερίνα και τους άδειασε όλους σα σέσουλα στη θὰλασσα. Σκορπἰστηκαν στα αφρισμὲνα κύματα και στους βράχους φωνάζοντας. Δεν γλίτωσε κανένας. Όσοι επιβιβάστηκαν στην άλλη βάρκα έπεσαν καλά, αλλά θέλησαν βάλουν πανἰ και τα αντιμάµαλα τους έριξαν σε µια μακριά ξερα και η βάρκα γύρισε ανάποδα. Μερικοὶ σώθηκαν, βγήκαν στη Θεοτόκο και οδηγήθηκαν στο χωριό για τα περαιτέρω. Ἡ θάλασσα επὶ μὲρες έβγαζε κουφάρια και όλες οι σχισμές των βράχων ήταν γεμάτες. Εκεὶ ήταν και ο περίφημος Κράιµαν.
Αφού τα είδα όλα, μετὰ το συμβάν αυτό, πήγα στο χωριό μόλις ἀνοιγαν τα καφενεία και κάθησα. ΄Ηρθαν και άλλοι και είπαν ότι βούλιαξε ένα βαπόρι και κόσμος στη θάλασσα φωνάζει και πνίγεται. Στο μεταξύ έβαλαν ραδιόφωνο και η πρὠτη είδησῃ που μεταδόθηκε απὀ το Λονδίνο ήταν ότι ολλανδικό υποβρύχιο το «Χάρος», ανατίναξε παρὰ τον κάβο του Προμυριού το προ πολλού επικηρυγμένο ατμόπλοιο ΡLΜ 24 και ὁτι πρεπει όλοι να τουφεκισθοὺν πλην του πληρώματος των Γάλλων. Τώρα εγὼ έπρεπε να κάνω σήμα μέσω Σκιάθου αν υπήρχαν επιζώντες.
Σιγὰ σιγὰ σηκώθηκαν όλοι, καθώς και οι υπεύθυνοι, και συνεννοήθηκαν με την Αργαλαστή για να μπορέσουμε να βρούμε τον οπλισμό του σκάφους και ότι στρατιωτικὀ είδος είχε. Φύγαμε όλοι και τραβήξαµε για την Πάλτση ἡ ‘Αγιο Κωνσταντίνο. Δεν θυμάμαι τα πρὀσωπα που είμασταν μαζί. ΄Οταν κατεβήκαµε στην αμμὸ είδαμε δυο που προσπαθούσαν να ρίξουν βάρκα. Πήγαµε κοντά και είδαμε ότι η βάρκα είχε αναποδογυρίσει και πήρε απὀ κάτω τους δύο ανθρώπους, τον Νίκο Παπαευσταθίου και τον Γιάννη Τσιγάντε. Ευτύχημα που δεν τους χτύπησε η κουπαστὴ γιατὶ ήταν στο κενό της λέµβου. Τα επόμενα κύματα ανασήκωσαν την βάρκα και έτσι γλύτωσαν οι δὺο άνδρες γιατὶ και εμείς καμία βοήθεια δεν μπορούσαμε να προσφἑρουµε µε τη φορτούνα που είχε.
Εγὼ µε τους άλλους μπορέσαμε και αναρριχηθήκαµε επάνω απὀ την πλώρα καὶ µε ἕναν Αργαλαστιώτη που είχε μερικά εργαλεία ξεβιδὼσαμε τα δύο ταχυβόλα και τα βγάλαμε. Ἡ μάλλον βγάλαμε το ἕνα. Το άλλο το έβγαλα εγώ ὑστερα από καιρό και ήλθε και το πἠρε ο Θανάσης Γκρος απο το Βόλο. Με τα μὲσα αυτά οπλίσαµε το καίκι του ΕΛΑΝ «Άγιος Γώργιος». Στο καράβι είχαν συγκεντρωθεί πολλοί άνθρωποι. Ύστερα απο λίγες μέρες έφθασαν δύο βενζινάκατοι µε τρύπες και απορρόφησαν το πετρέλαιο που είχε μέσα το ΡLΜ. Αφού αλάφρωσε το σκάφος, άρχισε πια να καταστρέφεται με τις φουρτούνες. Άνθρωποι και θάλασσα το διέλυσαν
Τις πρώτες μέρες βγάζαμε πολύ ρουχισμό. Κουβέρτες ιδίως για το νεοσύστατο αντάρτικο. Τα υλικά τα παραλάβαινε επιτροπή. Οι ντόπιοι τις νυκτερινές ώρες κουβαλούσαν μπουκαπόρτες και διάφορα άλλα. Ο Δημήτρης ο Μπλιάγκος έβγαλε τα μπρούντζινα απο τα φινιστρίνια.
Η Ομάδα Ενάλιων Αποτυπώσεων έχει σαν θεμελιώδες τρίπτυχο των δραστηριοτήτων της την συλλογή, μελέτη και κατάδυση. Αυτό το τρίπτυχο είναι που κινεί το ενδιαφέρον των μελών και μας βάζει σε ένα αέναο κύκλο του όσο πιο πολλές πληροφορίες συλλέγεις, τόσο πιο πολύ μελέτη χρειάζεται για να τεκμηριωθούν αρχειακά αυτές οι πληροφοριές, οι οποίες μοιραία οδηγούν στην ανάγκη κατάδυσης σαν δραστηριότητα για την πεδιακή εξακρίβωση των συλλεχθέντων πληροφοριών και συμπερασμάτων.
Έτσι ακόμα και αν μία έρευνα έχει ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της πάντα από εκεί που δεν το περιμένεις αναδύονται καινούργιες πληροφορίες που συμπληρώνουν ακόμα περισσότερο το παζλ της ιστορίας, την οποία μέχρι εκείνο το σημείο πιστεύουμε ότι έχουμε ολοκληρώσει. Κάτι τέτοιο συνέβη και όταν με τον φίλο Άρη Μπιλάλη, έπεσε στα χέρια μας το εξαιρετικό σε μαρτυρίες βιβλίο για την δράση των ανταρτών κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου στην περιοχή του Βόλου, ‘’Άγνωστες πτυχές Κατοχής και Αντίστασης 1941-1944’’.
[1] Ο Καραδημητρός έχει πέσει θύμα παραπληροφόρησης μιάς και το μοναδικό Ολλανδικό υποβρύχιο που έδρασε στο Αιγαίο ήταν το “DOLFIN” σε χρονική στιγμή που δεν συμπίπτει με την βύθιση του PLM 24
[2] Δεν υπάρχει αναφορά για συμμαχική δράση υποβρυχίου, στην συγκεκριμένη περιοχή εκείνη την περίοδο, που να οδήγησε στην βύθιση του PLM 24
