Είκοσι Οκτωβρίου του 1943, ο πόλεμος μαίνεται. Ένα μικρό καΐκι πλησιάζει μέσα στο πυκνό σκοτάδι και αποβιβάζει επτά άνδρες στο νησί της Νάξου. Ο υπολοχαγός Aitken, είναι ο επικεφαλής μιας βρετανικής περιπόλου των Long Range Desert Group, που έχει το θράσος να κυκλοφορεί σε ένα απομονωμένο ελληνικό νησί κάτω από την μύτη της γερμανικής φρουράς που αριθμεί περίπου 650 άνδρες. Προσεκτικά και ήσυχα βαδίζουν προς το εσωτερικό του νησιού. Βοηθούμενοι πάντα από τους ντόπιους κατοίκους κρύβονται και παρακολουθούν τις κινήσεις των Γερμανών. Λίγες μέρες αργότερα ο Aitken, παρατηρεί μια ύποπτη συγκέντρωση εχθρικών πλοίων. Τέσσερα πλοία έχουν αγκυροβολήσει στο λιμάνι της Νάξου. Δεν είναι κάποια νηοπομπή αλλά σίγουρα θα μεταφέρουν εφόδια, σκέφτηκε και αναφέρει αμέσως στο αρχηγείο του.Τριάντα Οκτωβρίου και από το συμμαχικό αεροδρόμιο της Κύπρου τέσσερα αεροσκάφη απογειώνονται.
Αεροπλάνα Bristol Beafighter σε σχηματισμό, πετώντας πάνω από το Αιγαίο. Πολλά αεροσκάφη πολέμησαν και χάθηκαν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατάληψης των Δωδεκανήσων (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Δυο αμερικανικά Mitchel B-25 και δυο βρετανικά Bristol Beafighter, πετάνε για το λιμάνι της Νάξου. Είναι Σάββατο απόγευμα και οι κάτοικοι της πόλης της Νάξου συνεχίζουν αμέριμνοι τις δουλειές τους. Ξαφνικά ακούγονται ισχυρές εκρήξεις. Προέρχονται από το νησί της Πάρου. Τα αεροπλάνα καθώς περνούσαν από εκεί βομβάρδισαν το αεροδρόμιο της Πάρου. Πολύ σύντομα και πετώντας χαμηλά, ακριβώς πάνω από την θάλασσα φτάνουν στο λιμάνι της Νάξου. Πετώντας σχεδόν στον ίδιο ύψος που σηκώνει ένα καράβι από την επιφάνεια της θάλασσας ξεκινάνε να πολυβολούν τα πλοία με όσα όπλα διαθέτουν. Ακολουθούν ισχυρές εκρήξεις. Ολόκληρο το λιμάνι σείεται, πιθανόν τα πλοία να μετέφεραν και πολεμοφόδια, οι κάτοικοι τρέχουνε αλλόφρονες να καλυφθούν. Δυο από τα τέσσερα πλοία βυθίζονται. Όμως στον ουρανό εμφανίζονται ακόμα δύο αεροπλάνα. Τα πληρώματα των πλοίων ανακουφίζονται. Δυο γερμανικά ελαφρά καταδιωκτικά τύπου Arado 196, ρίχνονται αμέσως σε μια σκληρή αερομαχία προσπαθώντας να περισώσουν όσα προλαβαίνουν από τους χτυπημένους συμπατριώτες τους.
Τα αεροπλάνα χωρίζονται και το καθένα αρχίζει να πυροβολεί το άλλο. Γρήγορα το ένα αμερικανικό καταρρίπτεται. Το κυνηγητό συνεχίζεται. Στο ένα Beaufighter, το πλήρωμα αγωνίζεται να ξεφύγει, ο κυβερνήτης, σμηναγός Hayter κάνει διαφόρους ελιγμούς ενώ ταυτόχρονα ο πλοηγός και πολυβολητής ανθυπασπιστής Harper, πυροβολεί ασταμάτητα. Το γερμανικό τους ακολουθεί από πίσω, είναι πιο ευέλικτο. Ξαφνικά, τραντάγματα και δυνατοί θόρυβοι κάνουν το πλήρωμα να παγώσει. Το αεροπλάνο χτυπήθηκε. Ο πιλότος δεν ελέγχει πλέον το ουραίο πηδάλιο ενώ ο πολυβολητής τον ενημερώνει πως η μια πλευρά της ατράκτου έχει τεράστιες τρύπες. Το αεροπλάνο αρχίζει να χάνει ύψος. Το γερμανικό αεροπλάνο εγκαταλείπει το πληγωμένο θύμα στην μοίρα του.
Ένα Beaufighter, κατά την διάρκεια άσκησης (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Ο Hayter φωνάζει «πέφτουμε, πέφτουμε». Ψύχραιμα χαμηλώνει τις στροφές στους κινητήρες και ετοιμάζεται για προσθαλάσσωση. Προσπαθεί να πλησιάσει όσο πιο κοντά μπορεί στην ακτή. Στην περίπτωση που επιζήσουν από την πτώση να μπορέσουν να βγουν στην ξηρά και να σωθούν. Ακολουθεί ένα τεράστιος πίδακας νερού και από μέσα του εμφανίζεται ένα αεροπλάνο. Η επιβράδυνση τρομερή. Οι λαμαρίνες τρίζουν, στραβώνουν, νερά κατακλύζουν γρήγορα το εσωτερικό του. Ο πιλότος χτυπάει με το πρόσωπο στο πίνακα οργάνων και τραυματίζεται σοβαρά. Ο Harper τραυματίζεται επίσης. Πάρα πολύ γρήγορα ο Hayter ανοίγει την καλύπτρα και πετάγεται έξω.
Στη συνεχεία βγαίνει και ο Harper. Τα συγκεκριμένα αεροπλάνα βυθίζονται σε περίπου 30 δευτερόλεπτα, παρόλα αυτά ο ένας από τους δυο αρπάζει την λαστιχένια σωστική λέμβο και ένα μικρό φοριαμό. Το αεροπλάνο βυθίζεται. Το πλήρωμα ανεβαίνει γρήγορα στην βάρκα και κωπηλατούν αιμορραγώντας προς την στεριά. Γνωρίζουν πως η γερμανική φρουρά της Νάξου ήδη θα τους ψάχνει.
Έχει αρχίσει να σουρουπώνει και οι τραυματισμένοι άντρες φτάνουν σε κάτι βράχια.
Ο Harper που ήταν περισσότερο τραυματισμένος παραμένει εκεί, ενώ ο Hayter κάνει ένα μικρό έλεγχο στην ευρύτερη περιοχή για να βρει μια πρόχειρη κρυψώνα. Αν και βαριά πληγωμένος καταφέρνει να φτάσει στην αγροικία του Ιωάννη Κορρέ, όπου εκεί βρίσκεται και ο γιος του Βασίλης. Ο Βασίλης παίρνει αμέσως τον πληγωμένο πιλότο και τον μεταφέρει στο σπίτι του Σιδερή, το οποίο δεν ήταν και τόσο κοντά. Ο Σιδερής, χωρίς να ειπωθεί καμία κουβέντα τον παραλαμβάνει αμέσως και αρχίζει να φροντίζει τα τραύματα του. Βάζει την κομμένη μύτη στην θέση της και απολυμαίνει με ράκη τα υπόλοιπα τραύματα. Του δίνουν στεγνά και καθαρά ρούχα να φορέσει και τον βάζουν να ξεκουραστεί. Το όνομα του νεαρού πιλότου ήταν Will Hayter και άνηκε στο 47ο σμήνος της RAF (Royal Air Force).
Ο Hayter, πεινάει πολύ, λόγω όμως του τραυματισμού του στο πρόσωπο δεν μπορεί να φάει και έτσι του δίνουν υγρά με καλαμάκι από ένα αέλαμο (αγριόχορτο). Μετά από κάποια ώρα που ο Hayter έχει κάπως συνέλθει και νιώθει ασφαλής, ξεκινάει με νοήματα να τους εξηγεί πως υπάρχει και δεύτερος. Αφού τους δίνει να καταλάβουν περίπου το σημείο που είχαν βγει στην στεριά, ο Σιδερής στέλνει αμέσως το Νικηφόρο Λεβογιάννη (εργάτη στα κτήματα του και αργότερα σύζυγο της ανιψιάς του), έμπιστο του πρόσωπο και μυημένο στην αντίσταση, να ψάξει και να βρει τον πλοηγό. Το σκοτάδι είναι πλέον βαθύ, ο Νικηφόρος ψάχνει με φακό. Αφού έψαξε για αρκετή ώρα γύρισε πίσω άπραγος. Ο Hayter μόλις τον είδε να επιστρέφει μονός του άρχισε να κλαίει απαρηγόρητα. «Αν δεν βρεθεί ο σύντροφος μου», έλεγε με νοήματα «θα πεθάνω και εγώ». Ο Tom Harper ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία από τον Hayter. Ακολουθεί και νέα αναζήτηση με τη συμμετοχή και του Σιδερή αυτή την φορά, αλλά πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Ο Hayter, συνεχίζει να κλαίει. Αποφασίζετε να ξαναβγούν φωνάζοντας αυτή την φορά και το όνομα του. Αν είναι ζωντανός και έχει κάπου κρυφτεί, θα το ακούσει και θα εμφανιστεί. Έτσι και έγινε.
Το Βρετανικό Bristol Beaufigher, διακρίνεται ο θολός με το πολυβόλο Vickers, και τη μοναδική αλλά αποτελεσματική τορπίλη (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Ο Νικηφόρος Λεβογιάννης, έχοντας γράψει σε ένα χαρτάκι το όνομα του για να μην το ξεχάσει, βγαίνει προς αναζήτηση φωνάζοντας. «Harper, Harper…». Τίποτα όμως. Πριν ακόμα ξημερώσει επαναλήφθηκε ακόμα μια αναζήτηση. Κάποια στιγμή, ο πιλότος ακούγοντας το όνομα του βγαίνει από ένα μικρό καλύβι κάποιων βοσκών, οπού είχε βρει καταφύγιο και παραδίδεται στο Νικηφόρο. Εκείνος με γρήγορες κινήσεις μαζεύει όλα τα πράγματα του πιλότου από το καλύβι και εξαφανίζει όλα τα ίχνη του. Γεγονός που εντυπωσιάζει τον πιλότο και του εμπνέει εμπιστοσύνη. Στη συνέχεια πήγαν στο σπίτι του Σιδερή. Η ανακούφιση και η χαρά του Hayter, μόλις είδε τον σύντροφο του απερίγραπτη. Ο Σιδερής, ενώ περιποιείται τα τραύματα και του δεύτερου πιλότου ζητάει από τον Νικηφόρο να πάει αμέσως στην Χώρα και να καλέσει τον γιατρό Μανώλη Μπαρδάνη για να τους χειρουργήσει. Ο Νικηφόρος μετά από τρίωρη πορεία με τα πόδια από τον Κάμπο στην Χώρα, βρίσκει τον γιατρό και τον ενημερώνει. Μόλις νυχτώνει ο σπουδαίος γιατρός και πατριώτης Μπαρδάνης, ξεκινάει επίσης με τα πόδια να πάει στο σπίτι του Σιδερή. Εκεί, κάτω από αντίξοες και πρωτόγονες συνθήκες ράβει την μύτη του Hayter, τα χείλη του Harper και περιποιείται με τρόπο άψογο τα υπόλοιπα τραύματα τους. Για αρκετές μέρες ο Hayter, δεν μπορούσε να φάει και έπινε μόνο δυναμωτικά υγρά.
Οι ακροπτέρυγες του αεροπλάνου έχουν σχεδόν διαλύσει. Πιθανόν από την μεγάλη καταπόνηση που δέχτηκαν κατά την προσθαλάσσωση όπως επίσης και από δίχτυα που μπορεί να μπλέκονται εκεί (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Μόλις η κατάσταση τους σταθεροποιήθηκε το άγχος των Γερμανών ξανά επανήλθε. Ανησυχούσαν μήπως τους βρουν. Εάν τους εντόπιζαν γνώριζαν καλά τι τους περίμενε. Πρώτα ανάκριση, έπειτα μετάβαση στην Αθήνα και από εκεί σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Γερμανία. Θέλουν να φύγουν το συντομότερο.
Ο Σιδερής όπως πάντα μπροστά από τα γεγονότα είχε ξεκινήσει ήδη τις διαδικασίες για να έρθει σε επαφή με την Βρετανική περίπολο που κρυβόταν στην Νάξο. Στην τοποθεσία Μασούρη, που βρίσκεται στα βουνά πάνω από τον Κάμπο και σε κοντινή απόσταση από το σπίτι του Σιδερή, οι Βρετανοί είχαν εγκαταστήσει τις προηγούμενες μέρες έναν ασύρματο και είχαν επαφή με συνδέσμους αντιστασιακών οργανώσεων. Με πολύ μεγάλες δυσκολίες ξεκίνησε η επαφή μεταξύ των πιλότων και της περιπόλου. Συνεχώς μηνύματα πηγαίνω έρχονταν από τον ένα στον άλλο. Ταυτόχρονα οι Γερμανοί ψάχνουν, ρωτάνε, δεν θα αργήσουν να φτάσουν σε αυτούς.
Τελικά αφού οι Βρετανοί βεβαιώνονται πως δεν πρόκειται για παγίδα, ακολουθούν τον Αλιμπέρτη, στο σπίτι του Σιδερή. Είναι πάλι νύχτα, και οι Βρετανοί αργά αργά μπαίνουν στο σπίτι. Οι πιλότοι με το που τους βλέπουν πετάγονται αστραπιαία όρθιοι. Συγκινημένοι αγκαλιάζονται και φιλιούνται. Ξεκινάνε να μιλάνε γρήγορα αγγλικά. Ο υπολοχαγός Aitken, τους λέει πως πρέπει να φύγουν γρήγορα.
«Πάμε, γρήγορα, έχω κανονίσει» λέει, «ένα υποβρύχιο θα μας παραλάβει από την περιοχή Πανέρμου, Νότιο Ανατολικά της Νάξου». Οι πιλότοι, βιαστικά μαζεύουν τα λιγοστά πράγματα τους και στέκονται μπροστά από τους ανθρώπους που τους βοηθούσαν. Αφού κοιταχτήκαν για ώρα στα μάτια, τους ευχαρίστησαν θερμά, φίλησαν τα χέρια του Σιδερή και αποχώρησαν. Το ίδιο βράδυ όλοι η περίπολος και οι δυο πιλότοι επιβιβάστηκαν σε ένα υποβρύχιο και έφτασαν ασφαλής στο νησί της Λέρου στις 6 Νοεμβρίου του 1943, κατόπιν επέστρεψαν στην βάση τους στην Κύπρο.
Όλα έως εδώ πήγαιναν καλά, αλλά το γεγονός της πτώσης του αεροσκάφους και της διάσωσης των πιλότων είχε γίνει γνωστό στην περιοχή της Κωμιακής και του Απόλλωνα. Είχαν περάσει σχεδόν επτά μέρες από την πτώση του αεροπλάνου και με όλη αυτή την αναστάτωση, μοιραία έφτασε στα αυτιά των Γερμανών του φυλακίου στον Απόλλωνα. Η Γερμανίδα σύζυγος του Μιχάλη Μυλωνά Βάλη, που διέμενε κοντά στο φυλάκιο πληροφορήθηκε πως οι Γερμανοί ψάχνουν τον Σιδερή και μάλιστα για να τον εκτελέσουν. Γρήγορα βρήκε τον ξάδερφο του Σιδερή, Ιωάννη Κορρέ και του είπε αμέσως να πάει να τον ειδοποιήσει για να λάβει τα μέτρα του…
Λίγο πριν την απογείωση, το πλήρωμα σε μια αναμνηστική φωτογραφία (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη
Το ναυάγιο
Βρίσκομαι ήδη στα 24 μέτρα βάθος, όταν το αεροπλάνο αρχίζει έντονα να διακρίνεται. Καταλήγω ακριβώς μπροστά του αλλά λίγο ψηλότερα από αυτό και σταματάω εκεί. Απλά, μαγευτικό. Το αεροσκάφος είναι σχεδόν ατόφιο και στέκεται εκεί λες και βρίσκεται αραγμένο σε κάποιο μυστικό αεροδρόμιο. Η φαντασία μου ξεκίνησε να γεννάει ιστορίες. Ιστορίες, με πρωταγωνιστές τους ανθρώπους και τα κατασκευάσματα του. Ιστορίες από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα πόλεμο που η ανθρωπότητα δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσει. Ιστορίες, σαν την παραπάνω που τώρα μπορεί να διαβάζεται εύκολα και ευχάριστα αλλά ας ταυτίσουμε για λίγο τους εαυτούς μας με αυτούς τους ανθρώπους, που η ζωή τους άλλαζε μοίρα κάθε δευτερόλεπτο που περνούσε.
Ολόκληρο το ναυάγιο (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Ας φανταστούμε το πλήρωμα ενός αεροπλάνου που ενώ βομβαρδίζει, πολυβολείται, καταρρίπτεται, προσθαλασσώνεται, το πλήρωμα χτυπημένο σώζεται βγαίνει σε εχθρικό έδαφος και προσπαθεί να κρυφτεί. Ας φανταστούμε το ρίσκο που πήραν κάποιοι κάτοικοι για να φυγαδεύσουν το πλήρωμα ενώ γνώριζαν με βεβαιότητα πως οι Γερμανοί θα τους εκτελούσαν με συνοπτικές διαδικασίες ακόμα και με την υποψία πως είχαν συμμετάσχει σε τέτοιες ενέργειες. Ας φανταστούμε μια επταμελής περίπολο να περιφέρεται μονή της σε ένα άγνωστο τόπο ενώ γύρω της περιφέρονται 650 Γερμανοί στρατιώτες. Πάντα έχω την απορία από πού πηγάζει τόση δύναμη, κάποιοι υποστηρίζουν πως είναι μονόδρομος.
Αλλά ας επιστρέψουμε στο ναυάγιο. Το αεροπλάνο είναι «προσγειωμένο» στα 34 μετρά βάθος και από όσα παρόμοια ναυάγια έχουμε συναντήσει στον ελλαδικό χώρο αυτό είναι πραγματικά σε πολύ καλή κατάσταση. Το καπάκι του ραντάρ έχει αποκολληθεί καθώς και η μια έλικα του ενός εκ των δυο κινητήρων λείπει. Ζημιές που προκλήθηκαν πιθανόν από την προσθαλάσσωση. Στο δεύτερο κινητήρα τα φτερά του έλικα είναι στρεβλωμένα, γεγονός που αποδεικνύει πως οι κινητήρες λειτουργούσαν την στιγμή που το αεροσκάφος βούτηξε στην θάλασσα. Ζημιές από πυρά διακρίνονται στο ουραίο στέλεχος και στην άτρακτο. Τα ακροπτέρυγα επίσης παρουσιάζουν ζημιές αλλά και αυτές πρέπει να προήλθαν από την διαδικασία της προσθαλάσσωσης ή ακόμα και από δίχτυα. Η καλύπτρα, πάνω από την θέση του πιλότου είναι ανοιχτή, ενώ ολόκληρος ο γυάλινος θόλος του πολυβολητή λείπει. Το πολυβόλο του πολυβολητή – πλοηγού παραμένει στο σημείο που έπεσε, μπροστά από το κάθισμα του, σφαίρες και κάλυκες παντού. Πιθανόν το πολυβόλο το ξεμπλοκάρισε ο Harper, από τη θέση του για να μπορέσει εύκολα να διαφύγει.
Μέσα στο θάλαμο διακυβέρνησης, διακρίνεται το πηδάλιο και τα όργανα του αεροσκάφους (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Η ταυτότητα του αεροπλάνου είναι Bristol Beaufighter TF – Mk x με αριθμό JM-225*, και προσθαλασσώθηκε μισό μίλι ανοιχτά από το ακρωτήριο Κούρουπας στην Δυτική ακτή της Νάξου. Η ιστορία μπορεί να διδάσκει αλλά η μικρές ανθρώπινες ιστορίες συγκινούν….
Ακριβώς μπροστά από το αεροπλάνο (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Το κάθισμα του πολυβολητή βρίσκεται λίγο πιο πίσω από την θέση του πιλότου. Κάλυκες βρίσκονται διάσπαρτοι παντού (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Μέσα στο εσωτερικό του ναυαγισμένου αεροπλάνου, η άποψη πίσω από την θέση του πιλότου (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Στις 1η Μάη του 1944, ο Harper έστειλε ένα έγγραφο εκ μέρους και του Hayter στον Σιδερή:
Το ευχαριστήριο γράμμα που έστειλε ο Harper και ο Hayter στον Σιδερή, αμέσως μετά τον πόλεμο (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
«Τίποτα από όσα και να γράψω δεν μπορούν να εκφράσουν το μεγαλείο αλλά και την ευγνωμοσύνη που νιώθω εγώ αλλά και ο σύντροφος μου Hayter, για εσάς αλλά και όλους τους συνανθρώπους σας που βοηθήσαν στην διάσωση μας. Καλή τύχη Κύριε Σιδερή, Κύριε Μπαρδάνη και σε όλους τους άλλους και ευχόμαστε ολόψυχα να συναντηθούμε στο μέλλον.» (Harper F/O RAF, Hayter F/O)
Αριστερά ο Γεώργιος Σιδερής με τον νεαρό κυβερνήτη Bill Hayter (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Αεροσκάφος Bristol Beaufighter. Ψιθυριστός θάνατος…
Ένα από τα πιο επιτυχημένα αεροσκάφη των Βρετανών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Bristol Beaufighter, που πέρασε στην ιστορία μεταξύ των Άγγλων στρατιωτών με το παρατσούκλι «Beau». «Ψιθυριστό θάνατο» αποκαλούσαν οι δυνάμεις του Άξονα και πιο συγκεκριμένα οι Γιαπωνέζοι, αυτού του τύπου τα βρετανικά αεροπλάνα…
Το Βρετανικό Bristol, αλλά με αμερικανικά διακριτικά που πολέμησε εναντίων των Γιαπωνέζων (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
«Πετούσαν χαμηλά και αργά. Κουβαλούσαν μόνο μια τορπίλη, και ο διακριτικός θόρυβος που έκαναν οι μηχανές τους γινόταν αντιληπτός μόνο όταν πλέον ήταν πολύ κοντά μας. Η πατέντα με τις καλυμμένες βαλβίδες εξαγωγής των κινητήρων τα έκανε σχεδόν αθόρυβα… Στην αρχή ακούσαμε ένα απαλό σφύριγμα, θα μπορούσε να ήταν και ο αέρας από τα ξάρτια του πλοίου, μετά ένα συνεχόμενο μονότονο ψίθυρο και μετά το ακούσαμε ξεκάθαρα. Όμως η τορπίλη είχε ήδη φύγει… Το σκάφος κλυδωνίστηκε με δύναμη και σε λιγότερο από μισή ώρα βυθίστηκε… οι περισσότεροι χάθηκαν»
Τα Bristol Beaufighter ήταν κυρίως ελαφριά βομβαρδιστικά με δυνατότητα προσέγγισης στόχου από πολύ μικρό ύψος, αφού είχαν τη δυνατότητα να πετούν με πολύ μικρή ταχύτητα. Παράλληλα εμπλέκονταν σε αερομαχίες και αποτελούσαν αεροσκάφη προστασίας, αφού συνόδευαν νηοπομπές. Εκεί όμως που δοξάστηκαν ήταν στον αγώνα κατά των πλοίων. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη ήταν ίσως από τα πλέον θανατηφόρα για τα πολεμικά πλοία. Πετώντας σε πολύ μικρό ύψος ευθυγραμμίζονταν με το εχθρικό πλοίο και εξαπέλυαν τη μια και μοναδική τους τορπίλη. Η βιβλιογραφία αναφέρει πως μόνο τα αυστραλιανά Beaufighter βύθισαν περισσότερα από 700 γιαπωνέζικα σκάφη. Από το 1939 έως και το τέλος του πολέμου, το 1945, κατασκευάστηκαν συνολικά 5.564 τέτοια αεροσκάφη.
Αεροπλάνα Bristol, κατά την διάρκεια συναρμολόγησης σε εργοστάσιο στην Αγγλία (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Στο πολεμικό θέατρο του Αιγαίου κύριος αντίπαλός τους ήταν τα γερμανικά Junkers-88, επίσης δικινητήρια αλλά με τέσσερα άτομα πλήρωμα. Αν και τα Beaufighter ήταν γρηγορότερα, με μέγιστη ταχύτητα τα 488 χιλιόμετρα την ώρα (ενώ τα Jukners-88 τα 470 χιλιόμετρα την ώρα), ήταν πιο ευέλικτα και πιο ικανά στις αερομαχίες. Τα Beaufighter προξενούσαν όμως και μεγαλύτερη ζημιά στον αντίπαλο αφού διέθεταν υπεροπλία, ενώ λόγω του μεγάλου φορτίου που κουβαλούσαν ήταν αρκετά ανθεκτικά ακόμα και εάν είχαν χτυπηθεί. Πάρα πολλά αεροσκάφη κατάφερναν να επιστρέψουν στη βάση τους ακόμα και εάν είχαν δεχθεί ισχυρά πυρά. Παρόλα αυτά, μόνο στο ελληνικό χώρο υπολογίζεται πως έχουν χαθεί παραπάνω από 100 αεροσκάφη Beaufighter.
Παρόμοιο αεροσκάφος που έχει εντοπιστεί κοντά στο λιμάνι της Σητείας, στη Κρήτη (το είχαμε δημοσιεύσει στο παρελθόν σε τεύχος του Thalassa). Το αεροσκάφος βρίσκεται σε κακή κατάσταση, με πολλές ζημιές και μεγάλα κομμάτια του αεροπλάνου να λείπουν. Επίσης και στην Λέρο έχουν ανελκυστεί με δίχτυα μικρά κομμάτια από παρόμοιο αεροσκάφος (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Τα Bristol Beaufighter, παρόλο το μεγάλο τους βάρος, ήταν αρκετά γρήγορα και υπεροπλισμένα. Επανδρώνονταν από δύο άτομα, είχαν δύο ισχυρούς κινητήρες 1.770 ίππων, τύπου Hercules, και 2.366 χιλιόμετρα αυτονομία. Διέθεταν έξι σταθερά πολυβόλα διαμετρήματος 7,7 χιλιοστών και ένα κινητό των 7,7 χιλιοστών, το γνωστό Vickers, που το χειριζόταν ο ένας εκ των δύο του πληρώματος σε περίπτωση αερομαχίας. Τα Vickers ήταν πολυβόλα που διέθεταν πολλά πλοία για την αντιαεροπορική τους κάλυψη, τα περισσότερα τμήματα πεζικού και γενικότερα τα χρησιμοποιούσαν οι βρετανικές δυνάμεις σε όλες τους τις επιχειρήσεις. Το Vickers ήταν στερεωμένο πίσω από το πιλοτήριο, μπροστά από το κάθετο σταθερό φτερό, όπου, μαζί με τη θέση του πολυβολητή, το περιέβαλλε ένας θόλος από γυαλί. Στη συνέχεια διέθετε τέσσερα πυροβόλα των 20 χιλιοστών, στο ρύγχος του αεροσκάφους ακριβώς κάτω από τη θέση των πιλότων. Τέλος, μια τορπίλη και δύο βόμβες των 113 κιλών ή οχτώ ρουκέτες των 41 κιλών αέρος-επιφανείας. Είχε άνοιγμα φτερών 17,63 μέτρα και συνολικό μήκος ατράκτου 12,70 μέτρα.
Ο ένας από τις δύο κινητήρες (φωτογραφία: αρχείο Βασίλη Μεντόγιαννη)
Ευχαριστούμε θερμά το καταδυτικό κέντρο της Νάξου, Blue Fin Divers, τον Παναγιώτη Νιφλή που μας οδήγησε στο ναυάγιο του αεροσκάφους και τον Νίκο Λεβογιάννη, για τις πληροφορίες που δανειστήκαμε από το καταπληκτικό βιβλίο του «Κωμιακή Νάξου» τόμος ΄Γ.
